از دیرباز انسان در جنگ‌های سختی علیه بیماری‌های مختلف و عوامل ایجادکننده آن‌ها که زندگی‌اش را کوتاه می‌کند، قرار داشته است
در حالی که علوم پزشکی پیشرفت کرده و توانسته خطر عوامل بیماری‌زای خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها را کاهش دهد، اما هنوز در مقابله با عوامل بیماری‌زای داخلی، یعنی ژن‌هایی که باعث بروز برخی بیماری‌ها مانند آلزایمر، سرطان و کم‌خونی داسی‌شکل می‌شوند، ناکام مانده است
تلاش‌های پزشکی برای این بیماری‌ها سال‌ها محدود به درمان علائم ناشی از آن‌ها بوده است، زیرا پزشکان از مکانیزم‌هایی که آن‌ها را قادر به درمان علت اصلی بیماری کند، بی‌بهره بوده‌اند
حداقل تا زمانی که شرکت “ماموث بیوساینس” (Mammoth Bioscience) تکنولوژی جدید خود به نام “کریسپر” (CRISPR) را در سخنرانی‌ای که تریور مارتین، بنیان‌گذار و مدیرعامل این شرکت در قله وب ۲۰۲۵ که به تازگی در پایتخت قطر برگزار شد، معرفی کرد
ژن‌های انسانی باعث بروز مجموعه‌ای از بیماری‌های مختلف می‌شوند که این بیماری‌ها ناشی از وجود یک ژن خاص در ترکیب DNA انسان و گاهی اوقات به دلیل غیبت یا وجود نادرست یک ژن است
با اینکه علم دلیل بسیاری از این بیماری‌ها را کشف کرده و توانسته ژن‌های ایجادکننده آن‌ها را شناسایی کند، پزشکی معاصر ابزارهای مناسب برای عمل بر اساس این دانش و درمان نهایی بیماری‌ها را نداشت
در اینجا تکنولوژی “کریسپر” که توسط “ماموث” توسعه یافته، وارد عمل می‌شود
به گفته تریور مارتین در سخنرانی‌اش، تکنولوژی “کریسپر” به سادگی به حل مشکلات ژنتیکی موجود در DNA می‌پردازد و از طریق این تکنولوژی می‌توان عامل اصلی بیماری را حذف کرد، چه با حذف ژن مسئول و چه با اصلاح آن به گونه‌ای که بیماری بروز نکند
در حالی که این تکنولوژی به نظر آینده‌نگرانه و دور از دسترس می‌آید، شرکت توانسته است اولین درمانی را که از آن بهره می‌برد، ارائه دهد، که درمانی برای بیماری کم‌خونی داسی‌شکل است که ناشی از اختلال ژنتیکی است که باعث می‌شود گلبول‌های قرمز خون نتوانند به طور مناسب اکسیژن را حمل کنند
درمانی که بر اساس این تکنولوژی طراحی شده، در ایالات متحده ارائه شده است، که به معنای آن است که تمام آزمایش‌های لازم را گذرانده و تمامی مجوزها را دریافت کرده است و این درمان اثربخشی خود را در حل مشکل به طور کامل و همچنین پیشگیری از آن در برخی موارد ثابت کرده است
تریفور توضیحی ساده درباره نحوه کارکرد تکنولوژی “کریسپر” ارائه داد و برای نزدیک‌تر کردن مکانیزم کار این تکنولوژی به کاربران، توضیح داد که این تکنولوژی با ساختار ژنتیکی و DNA انسان به گونه‌ای مشابه با نحوه تعامل برنامه‌های ویرایش متن با اسناد کار می‌کند
برای وضوح بیشتر، این تکنولوژی قادر است به جستجوی یک ساختار ژنتیکی خاص در DNA انسان بپردازد، که شبیه به کاری است که موتور جستجو در برنامه‌های ویرایش متن انجام می‌دهد
هنگامی که این ساختار ژنتیکی خاص را پیدا می‌کند، می‌تواند آن را ویرایش کند، یا با حذف اسیدهای آمینه‌ای که باعث بیماری می‌شوند، یا با افزودن اسیدهای نوکلئیک جدید برای درمان بیماری
تیم “ماموت” این تکنولوژی را از مشاهده باکتری‌ها پس از مواجهه با ویروس‌هایی که DNA آن‌ها را تغییر می‌دهند الهام گرفتند، زیرا تیم متوجه شد که باکتری‌ها توالی ژنتیکی را که ویروس تغییر داده است، حذف می‌کنند تا از خود محافظت کنند
بنابراین، تیم این مکانیزم را از باکتری‌ها استخراج کرده و نام “کریسپر” را بر آن گذاشتند
یکی از اعضای تیم تحقیقاتی این شرکت به خاطر تحقیقاتش در زمینه تکنولوژی “کریسپر” جایزه نوبل علوم را دریافت کرد
تریفور صحبت‌هایش را درباره تکنولوژی “کریسپر” با توضیح این نکته که این تکنولوژی جدید نیست، هرچند که قبلاً مشهور نبوده، به پایان رساند
اما تحقیقات تیم توانسته است تکنولوژی را بهبود بخشد و اندازه آن را کوچک‌تر کند به گونه‌ای که کاربردهای بیشتری به آن اضافه شود و بتواند DNA انسانی را هدف قرار دهد
او همچنین اشاره کرد که این تکنولوژی افق‌های بی‌پایانی را در درمان پزشکی باز می‌کند، که شرکت امیدوار است در آینده به آن دست یابد
به جای اینکه فقط به درمان بیماری‌های ژنتیکی مانند آلزایمر و غیره اکتفا کند، این تکنولوژی می‌تواند به مرحله‌ای فراتر برود و با ویرایش ژنتیکی انسان، ژن‌های خاصی را به DNA او اضافه کند یا حتی ژن‌های خاصی را برای حذف عوامل تحریک‌کننده سکته‌های قلبی یا عوامل تحریک‌کننده بیماری‌هایی مانند چاقی تغییر دهد
البته، چنین تکنولوژی‌هایی معمولاً با چالش‌های قانونی و مقرراتی زیادی مواجه هستند، اما وجود این چالش‌ها وجود آن‌ها را نفی نمی‌کند یا از اهمیت آن‌ها نمی‌کاهد، زیرا در نهایت تکنولوژی “کریسپر” می‌تواند در از بین بردن بیماری‌هایی که همیشه بشر را تحت تأثیر قرار داده‌اند، مانند سرطان و آلزایمر و غیره کمک کند.
منبع: Aljazeera
نظرات